Stok Kodu :
ISBN :
9786058044319
Baskı Tarihi : 2019
Yayınevi :
Ema Tıp Kitabevi
Yazar :
Editör :
Bülent Kılıç, Belgin Ünal
Çeviri
Editörü :
Stok Kodu :
ISBN :
9786058044319
Baskı Tarihi : 2019
Yayınevi :
Ema Tıp Kitabevi
Yazar :
Editör :
Bülent Kılıç, Belgin Ünal
Çeviri
Editörü :
Toplum
Yönelimli Sağlık: (TOYS)
Türkiye
Cumhuriyeti’nde 1923 yılında Refik Saydam’la başlayan ve önceliği bulaşıcı
hastalıklarla mücadeleye veren sağlık sistemi, 1961 yılında çıkartılan
"Sosyalleştirme” yasası ile yeni bir döneme girmiş ve bölge tabanlı
örgütlenen Sağlık Ocağı modelini yaşama geçirmiştir. Sosyalleştirme yasasının
mimarı ve aynı zamanda Türkiye’de halk sağlığının da öncülerinden olan Prof.
Dr. Nusret Fişek’in en önemli özelliği, Türkiye’de ilk defa halk sağlığı ile
birinci basamak sağlık hizmetlerini bir arada sunan entegre bir modeli (sağlık
ocağı) yaygınlaştırmış olmasıdır. Bu yaklaşım aynı zamanda Türkiye’de halk
sağlığı uzmanlık eğitiminin de temelini oluşturan ve tam olarak da bu kitapta
anlatılmaya çalışılan Toplum Yönelimli Sağlık (TOYS) hizmetleri yönetiminin bir
sistem olarak ülkenin tamamına yayılması hareketidir. Nitekim TOYS yönetiminin
temel ilkeleri olan "belirlenmiş bir nüfusta, sağlık sorunlarının
sistematik olarak tanımlanması ve birinci basamakta çözümler üretilmesi”
yaklaşımı sağlık ocakları aracılığıyla Türkiye’nin Doğu illerinden başlayarak
20-25 yıllık bir süre içinde ülkenin tamamına yayılmıştır.
Ancak
1970-2000 arası yıllarda ülkemizin yaşadığı politik çalkantılar ve Sağlık
Bakanlığı’nın özelleştirmeci ve kamu sağlık alanındaki yetersiz destek
politikaları, 2000’li yıllarda bizleri bambaşka bir noktaya getirdi.
"Sosyalleştirme” modelinin coğrafi olarak belirlenmiş bir sağlık
bölgesinde öncelikli sağlık sorunlarına yönelik olarak kurgulanması yaklaşımı
yerini 2005 yılından başlayarak bölge tabanlı olmayan bir aile hekimliği
sistemine ve aile hekimlerinden oldukça kopuk bir Toplum Sağlığı Merkezi modeline
(şimdilerde İlçe Sağlık Müdürlüğü) bıraktı. Dolayısıyla sağlık sistemimiz,
yatay düzlemde birinci basamak sağlık hizmetleriyle halk sağlığı hizmetlerinin
yeterince entegre edilemediği, dikey düzlemde ise birinci basamakla hastaneler
arasında sevk ve entegrasyonun nerdeyse hiç uygulanamadığı, buna ek olarak 2011
yılından itibaren il ve ilçe düzeyinde iki-üç başlı dolayısıyla yönetimi
oldukça zor, karmaşık ve verimsiz bir yapıya dönüştürüldü.
TOYS
hizmetleri yönetim kitabı işte tam da bu noktada birinci basamakta sağlık
hizmeti sunmaya çalışan İl-İlçe Sağlık Müdürlüğü, Toplum Sağlığı Merkezi ve
Aile Sağlığı Merkezi çalışanlarına yönelik bir rehber olarak hazırlanmıştır.
Kitap akademik bir çalışma olmak yerine ülkemiz sağlık sisteminin birinci
basamaktaki dinamiklerine halk sağlığı bakış açısıyla, toplum yönelimli olarak
hazırlanmaya çalışılmıştır. Kuramsal olmaktan çok pratiğe odaklanmaya çalışan
bir yönü vardır. Ancak ülkemiz sağlık sistemindeki hızlı değişimler bu kitap
için de oldukça önemli bir dezavantajdır. Çünkü bugün İlçe Sağlık Müdürlüğü,
Toplum Sağlığı Merkezi veya Aile Sağlığı Merkezi olarak bildiğimiz yerler yarın
başka bir isimle (Sağlıklı Hayat Merkezi vb) veya başka bir görevle karşımıza
çıkabilir. Aynen 2017 yılının son günlerinde Halk Sağlığı Müdürlüklerinin bir
gecede "Başkanlık” adı altında isim değiştirmesi gibi. Ancak isimler ve
sistemler değişse de birinci basamakta halk sağlığı bakış açısıyla,
epidemiyoloji ve sağlık yönetiminin temel ilkelerini uygulamaya çalışan her
sağlık personeli bu kitabı rahatlıkla kullanabilecektir.
TOYS
hizmetleri yönetimi 2000’li yıllardan itibaren değişik kongre, sempozyumlarda
birkaç günlük kurslarla değişik öğrenci gruplarına ve sağlık çalışanlarına
aktarılmış, bu kitabın editörleri tarafından Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık
Bilimleri Enstitüsünde Halk Sağlığı Doktora Programında ders olarak verilmiş ve
Dokuz Eylül Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalında tıpta uzmanlık
eğitiminde tüm halk sağlığı araştırma görevlilerine 2006 yılından itibaren standart
bir eğitim olarak sunulmuştur. TOYS uygulaması 2007 yılında İzmir’de aile
hekimliği modeline geçildikten ve Narlıdere Eğitim, Araştırma ve Sağlık Bölgesi
kapatıldıktan sonra Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı
Anabilim Dalında intern doktorların eğitiminde 4 haftalık bir kurs olarak
uygulamaya konulmuştur. Bu kurslar 12 yıldır başarıyla sürmektedir. Dolayısıyla
bu kitapta yaklaşık 20 yıldır süregelen tüm bu uygulamaların bir özetini bulmuş
olacaksınız.
Bu
süreçte bizlere fikirleriyle ufuk açan ve ilham veren öğrencilerimize, Dokuz
Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı’nın TOYS
eğitimlerinde intern doktorlara danışmanlık yapan tüm öğretim üyesi ve
araştırma görevlilerine, Narlıdere, Balçova, Güzelbahçe, Konak ve Gaziemir İlçe
Sağlık Müdürlükleri çalışanlarına, intern eğitimi sorumlularına, kurum
yöneticilerine ve TOYS eğitimini Türkiye’de başlatarak bu konuda bizimle
bildiklerini paylaşan, her aşamada bizlere yardımcı olan ve bu kitabın önsözünü
de yazarak bizleri onurlandıran Kudüs Hadassah Halk Sağlığı Okulu emekli
öğretim üyeleri Prof. Dr. Jaime Gofin ve Prof. Dr. Rosa Gofin’e büyük bir
teşekkür borçluyuz.
Bu
kitabın halk sağlığı uzmanları başta olmak üzere sahada çalışan tüm sağlık
personeline yardımcı olması dileğiyle…
Bülent
Kılıç, Belgin Ünal
Editörler
Ekim 2019
/ İzmir